Етӗрне районӗнчи Палтай шкулӗнче чӑваш чӗлхи эрнине Валерий Муравьев поэт, прозаик, журналист, таврапӗлӳҫӗ уйрӑлса кайнӑранпа ҫулталӑк ҫитнине халалланӑ.

Валерий Венедиктович халӑхпа ирттерекен мероприятисене: ял уявӗ-и, Чӑваш литератури уявӗ-и, Чӑваш чӗлхи кунӗ-и – кӑмӑлланӑ. Ҫавӑнпа та асӑну каҫне чӑн-чӑн Чӑваш литератури уявӗ туса палӑртнӑ. Мероприятие ирттерме Палтайри вӑтам шкул, Палтай ялӗнчи библиотека, Пӗрҫырлан шкулӗ, Пӗрҫырлан ял тӑрӑхӗ, Пӗрҫырлан культура ҫурчӗ ҫумӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗсем хастар хутшӑннӑ.

Уява Палтай шкулӗнчи ачасем Валерий Муравьева халалланӑ сӑвӑллӑ-юрӑлллӑ композиципе уҫнӑ. Чӑваш тӗррисемпе илемлетнӗ залра Валерий Венедиктович сӑввисем, унӑн сӑввисемпе кӗвӗленӗ юрӑсем янӑранӑ.

Роспотребнадзор Етӗрне районӗнчи шыва тӗрӗсленӗ. Ейӳ сарӑлнӑран унти ӗҫмелли шыв пахалӑхӗ чакнӑ. Тӗрӗслев палӑртнӑ тӑрӑх, вӑл гигиена нормативӗсемпе килӗшсе тӑмасть.

Етӗрнере юханшывӑн сулахай енче пурӑнакансем Полянки ялӗнче вырнаҫнӑ ҫӑлтан шыв ӑсаҫҫӗ. Ҫак кунсенче унта ейӳ вӑйлӑ сарӑлнӑран шыв пахалӑхӗ чакнӑ.

Халӗ «Полянки» водозаборта шыва дезинфекцилеҫҫӗ. ЧР строительство министрӗн ҫумӗ Максим Иванов каланӑ тӑрӑх, тӑватӑ резервуартан иккӗшӗнче дизинфекци пырать, ир енне вӗсене таса шыв тултармалла. Кун хыҫҫӑн Роспотребнадзор анализсем илӗ. Унтан тепӗр икӗ резервуара тасатӗҫ. Шыв тасамарланнине пула хулари ача сачӗсемпе пульницӑсене кӗленчери шывпа тивӗҫтернӗ, шкулта уроксемпе тӑхтавсен вӑхӑтне чакарнӑ.

Чӑваш кӗнеке издательствинче «Энциклопедия Шемуршинского района» (чӑв. Шӑмӑршӑ районӗн энциклопедийӗ) пичетленнӗ. Кӑларӑма районӑн 80 ҫулхи юбилейӗ тӗлне Герман Ларшников, Петр Фомин, Владимир Андронов хатӗрленӗ. Дмитрий Литаврин художник илемлетнӗ. Кӗнекене 1500 тиражпа кӑларнӑ.

Чӑваш кӗнеке издательствин ертсе пыракан редакторӗ Ольга Федорова пӗлтернӗ тӑрӑх, район аталанӑвне хӑйсен тӳпине хывнисене халалланӑ пай энциклопединче пысӑк вырӑн йышӑнать. Шӑмӑршӑ районӗн тулашӗнче ҫуралса муниципалитетшӑн тӑрӑшнисене те шута илнӗ. Районӑн Астӑвӑм кӗнекине лекмен Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине хутшӑннисем те энциклопединче тивӗҫлӗ вырӑн йышӑннӑ. Ҫурҫӗр Кавказри, Вӑтам Азири тата ытти хӗрӳ вырӑнти хирӗҫ-тӑрӑва хутшӑннисене те манса кайман.

Районӑн энциклопедине маларах елчӗксем, етӗрнесем, муркашсем, шупашкар районӗсем тата ытти хӑш-пӗри кӑларнӑччӗ.

Чӑваш Енри Етӗрне районӗнче ҫуралса ӳснӗ Наталья Пучкова ҫӑмӑл атлетка ют ҫӗршывсенчи стартсенче нейтраллӑ ялавпа тупӑшасшӑн. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енӗн Спорт министерстви пӗлтерет.

Вӑрӑм инҫӗше чупассипе ӑста Наталья Пучкова Японире, Лос-Анджелесра, Германинче иртнӗ халӑхсем хушшинчи марафонсенче темиҫе хут та палӑрнӑ.

Иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче ӑна тата Чӑваш Енри тепӗр сакӑр спорстмена спорт маҫтӑрӗн ятне панине эпир пӗлтернӗччӗ. Наталья Пучкована тӗнче класлӑ спорт маҫтӑрӗ пулса тӑнӑччӗ.

Ҫывӑх вӑхӑтра чӑваш спортсменки тӗнче шайӗнчи ӑмӑртусене нейтраллӑ ялавпа каясшӑн. Ҫапла туни вӑл Раҫҫее юратманнипе ҫыхӑнман. 2016 ҫулхи раштав уйӑхӗнче Пӗтӗм тӗнчери ҫӑмӑл атлетика федерацийӗ Раҫҫейри ҫӑмӑл атлетсене нейтраллӑ статуспа ҫеҫ ӑмӑртма ирӗк панӑ. Ирӗк панӑ ҫак вӑхӑт Наталья Пучкован тата ытти спорстменӑн иртнӗ ҫулхи раштав уйӑхӗнче вӗҫленнӗ. Ҫавна май спортсменка Ҫӑмӑл атлетикӑн пӗтӗм тӗнчери федерацине тата тепӗр вӑхӑт нейтраллӑ майпа хутшӑнтарма ыйтса ҫырнӑ.

Етӗрне районӗнчи ниҫта та ӗҫлемен, судпа унччен те айӑпланнӑ 57 ҫулти арҫын тӗлӗшпе пуҫиле (уголовлӑ) ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна ҫын пурлӑхне ҫаратнӑшӑн тата медальсем вӑрласа сутнӑшӑн явап тыттарасшӑн. Кун пирки Чӑваш Енӗн шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби хыпарлать.

Ку пӑтӑрмах Сарьял ялӗнче пулнӑ. Следовательсем шухӑшланӑ тӑрӑх, хайхи арҫын яла канмалли кунсенче ҫеҫ килсе ҫӳрекенсен ҫуртне кӗнӗ, унтан кухньӑри япаласене, йӑлари техникӑна, наци капӑрлӑхне тата еткерлӗхе юлнӑ медальсене йӑкӑртса тухнӑ. Йӗрке хуралҫисем унӑн килӗнче капӑрлӑха тата «Ача амӑшӗн мухтавӗ» икӗ медале тупнӑ. Йӑлари техникӑна вӑл сутма ӗлкӗрнӗ, анчах «1941-1945 ҫулсенчи Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче Германие ҫӗнтернӗшӗн» медаль ӑҫта иккенне калайман. Ҫакна вӑл темиҫе кун эрех ӗҫнипе сӑлтавланӑ.

Раҫҫей шалти ӗҫсен министерствин Етӗрне районӗнчи уйрӑмӗн ҫӗнӗ пуҫлӑхне ҫирӗплетнӗ. Районӑн тӗп полицейскийӗн тивӗҫӗсене малашне Василий Белов пурнӑҫласа пырӗ. Кун пирки «Ӗҫ ялавӗ» хаҫат сайчӗ хыпарлать.

Василий Геннадьевич ҫак таранччен Раҫҫей ШӖМӗн Ҫӗмӗрлери муниципалитетсен хушшинчи уйрӑмӗн Хӗрлӗ Чутай районӗнчи пайӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ пулнӑ. Хӑй вара Улатӑр районӗнче ҫуралса ӳснӗ, авланнӑ, икӗ ача ашшӗ.

Районти полици ӗҫченӗсене ҫӗнӗ пуҫлӑхпа Чӑваш Енӗн шалти ӗҫсен министрӗн ҫумӗ Александр Смирнов паллаштарнӑ. Ҫавӑн пекех Василий Белова район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Андрей Софронов, район прокурорӗ Юрий Фуражников тата Етӗрнери районсен хушшинчи следстви уйрӑмӗн ертӳҫи Николай Яковлев малашнехи ӗҫре ӑнӑҫу суннӑ.

Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн улттӑмӗш пухӑмри Патшалӑх Канашне депутат суйлассипе Етӗрнери пӗр мандатлӑ 9-мӗш суйлав округӗнче сасӑлав иртмелле. Ҫапла тума Чӑваш Енӗн Тӗп суйлав комиссийӗн ларӑвӗнче йышӑннӑ.

Аса илтерер, пӗлтӗрхи ҫӗртме уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Николай Малов депутат чӑваш парламентӗнче «халӑх тарҫи» пулма пӑрахнӑччӗ. Тӗрӗссипе, вӑл халь те депутатах-ха, анчах РФ Патшалӑх Думин. Шӑпах ҫавӑн хыҫҫӑн Николай Малов ЧР Патшалӑх Канашӗнчи должноҫӗпе те, депутат мандачӗпе те сывпуллашрӗ. Чӑваш парламентне вӑл Етӗрнери пӗр мандатлӑ 9-мӗш суйлав округӗпе 2016 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче суйланнӑччӗ.

Чӑваш Енӗн Тӗп суйлав комиссийӗн ларӑвӗнче хушма суйлав кунне ҫеҫ мар, ӑна хатӗрленсе ирттермелли ӗҫ планне те ҫирӗплетнӗ.

2018 ҫулхи нарӑсӑн 28-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Кӗрлев ялӗнче 1919-мӗш ҫулхи пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче ҫуралнӑ, юлашки ҫулсенче Шупашкарта пурӑннӑ виҫӗ вӑрҫӑ ветеранӗ, педагог, чылай орден-медаль кавалерӗ Яковлев Алексей Алексеевич ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ.

Алексей Яковлев ӗмӗр тӑршшӗпех ҫамрӑксене тӑван ҫӗршыва юратма, ҫӗршывшӑн кар тӑма чӗнсе каланӑ. Штанашри 7 класлӑ шкул хыҫҫӑн 1932 ҫулта Етӗрнери педтехникума вӗренме кӗнӗ. Ун хыҫҫӑн 2 ҫул хушши Етӗрне районӗнче шкулта ӗҫленӗ. 1938 ҫултан пуҫласа 1946 ҫулччен ҫарта пулнӑ. Танкист вӑрҫӑра 4 хутчен аманнӑ, 2 хутчен ун контузи тӳсме тивнӗ, танкра чутах ҫунса кайман. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн Ҫӗмӗрле районӗнчи Мисчӗри шкулта истори учителӗ пулса ӗҫленӗ (1946–1969), ҫав хушӑрах Шупашкарти пединститутран кӗретсӗр мелпе вӗренсе тухнӑ (1948–1953). 1969–1979-мӗш ҫулсенче вӑл Шупашкарти 33-мӗш шкулта ачасене вӗрентнӗ. Пенсие тухсан та килте ларман ветеран, Етӗрне районӗнчи Засурскинчи лаша савутӗнче тӑрӑшнӑ (1979–1990).

Вӑрҫӑ ветеранӗ хӑйӗн тӑван Кӗрлев ялне те манса кайман, ял уявне 2 хутчен килме пултарнӑ.

Малалла...

Пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ «Шупашкарти савни 20 ҫул иртсен» спектакле йыхравлать. Николай Сидоровӑн «Шупашкарти савнине» куракансем хӑй вӑхӑтӗнче кӑмӑлласа йышӑннӑччӗ. 2016 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнче театрта камитӗн улттӑмӗш серине лартнӑччӗ.

Кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗнче ҫав спектакле Чӑваш халӑх артисткин Светлана Савельевӑн 60 ҫулхи юбилейне халаллӗҫ. Унта Светлана Рюриковна Лисук сӑнарне калӑплать.

Хаваслӑ сӑнарсене кӑмӑллакан артист сцена ҫинче 80-а яхӑн роле вылянӑ. Хӑш-пӗр сӑнара тӗлӗкре тӗлленни те пулнӑ унӑн. Етӗрне районӗнчи Хорамал ялӗнче 1958 ҫулхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ҫуралнӑ вӑл. Артист пулма ӗмӗтленнине никама та шарламанскер, Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищин актер уйрӑмне ҫамрӑксене илнине пӗлсен кайса пӑхнӑ та вӗренме кӗме пултарнӑ. 1979 ҫултанпа, вӗренсе тухнӑранпах, Ҫамрӑксен театрӗнче ӗҫлет.

Чӑваш Енӗн Финанс министерстви Чӑваш Енри районсемпе хуласенче тупӑш илнине шутласа кӑларнӑ. Налук тата урӑх тупӑш илесси ҫӗнӗ ҫулти пӗрремӗш уйӑхра республикӑри 11 муниципалитетра лайӑхланнӑ.

Тупӑш илессине процентпа танлаштарса тишкерсен Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче уйрӑмах аван ӗҫлени курӑнать: унти ӳсӗм — 58,3%, Ҫӗмӗрлере — 12,2%, Канашра — 6,4%, Муркаш районӗнче — 26,6%, Етӗрне районӗнче — 14,4%.

Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче Чӑваш Енри 15 муниципалитетра тупӑш пайӗ унчченхинчен чакнӑ. Уйрӑмах пӗчӗкленнисен шутӗнче республикӑн Финанс министерстви Ҫӗрпӳ тата Комсомольски районӗсене асӑннӑ. Малтан асӑннинче тупӑш илесси пӗлтӗрхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчи малтанхи уйӑхринчен 29,5 процент сахалланнӑ, Каҫал тӑрӑхӗнче — 15,6 процент.